Türkiye Bilimler Akademisi

Bilim, ülkelerin gelişme ve kalkınmaları açısından her zaman belirleyici bir role sahip olmuştur. Yaşadığımız bilgi çağında, dünya ülkeleri arasındaki rekabet üstünlüğünü sağlamada bilimsel gelişmişliğin tayin edici rolü daha belirgin olarak kendini göstermektedir. Ülkelerin eğitim, arge ve yenilikçilik potansiyel ve performansını ifade eden bilimsel gelişmişlik, esas olarak, her düzeyde eğitim, insan gücü, bilim insanları, araştırmacılar ve örgütlerin etkili ve nitelikli biçimde yönetimine bağlı bulunmaktadır. Bu bakımdan; eğitim, ar-ge ve yenilikçilikle ilgili insan gücünün, kaynakların ve kuruluşların stratejik anlayışla ele alınması ve yönetilmesi, ülkelerin bilim ve yenilikçilik potansiyel ve performansını geliştirme açısından büyük önem taşımaktadır.

Dünyada bilime ve bilimsel faaliyetlere olan ilginin artmasına bağlı olarak, eğitim, bilim, ar-ge ve yenilikçilikle ilgili kişi, kuruluş ve faaliyetlerin önemi artmıştır. Bu bağlamda; üstün başarılı bilim insanlarının ödüllendirilmesi, bilim insanlığı ile bilimsel çalışma ve yaklaşımın özendirilmesi, önemli-öncelikli ve güncel konulara ilişkin kamu yönetimi ve kamuoyuna bilim temelli rehberlik ve danışmanlık yapılması, uluslararası ilişkiler ve temsil gibi ortak işlevleri yerine getiren “özerk istişari prestij kuruluşları” olan bilim akademileri, icracı kuruluşların yanında, istişari hüviyetleri ile bilim ve yenilik ekosisteminin önemli aktörleri olarak görev yapmaktadırlar. Ülkemizde, 1851’de kurulan ve günümüzdeki anlamıyla ilk Türk akademisi sayılan “Encümen-i Dâniş”le başlayan akademi geleneğimizin devamı olarak 1993 yılında kurulan Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA), tüm bilim alanlarını kapsayan özerk ulusal bilim akademimiz olarak, akademi faaliyetlerini sürdürmektedir.

Türkiye Bilimler Akademisi, 30 yıldır, kuruluş amaçları doğrultusunda üyeleri ve diğer bilim insanlarının gönüllü katkılarıyla çok sayıda faaliyet gerçekleştirmiştir. TÜBA; üyelerine araştırma destekleri, uluslararası ödülleri, genç bilim insanlarına olan destekleri, bilim eğitimi, Türkçe Bilim Terimleri Sözlükleri, Cumhurbaşkanlığı’nın himayelerindeki Türk-İslâm Bilim Kültür Mirası (TİBKM) gibi projeleri ile Uluslararası İlişkiler; Çevre, Biyoçeşitlilik ve İklim Değişikliği; Sağlık Bilimleri ve Teknolojileri; Bilişim Teknolojileri ve İletişim; Sürdürülebilir Kalkınma ve Finans; Enerji; Gıda ve Beslenme; Bilim ve Eğitim Politikaları gibi çalışma grupları, Akademi Konferansları ve bilimsel toplantıları, süreli ve süresiz yayınları, bilim diplomasisinin yürütüldüğü uluslararası ilişkiler ve temsil faaliyetleriyle Türkiye’nin bilimsel gelişimine katkı amacı doğrultusunda çalışmalarını sürdürmektedir.

TÜBA, farklılıkları zenginlik olarak değerlendirme; hukuk, bilim ve ahlâk kurallarına uyma, Türkiye’mizin ulusal bilimler akademisi olma bilinç ve sorumluluğu ile stratejik ve katılımcı bir yaklaşımla, kaynaklarını etkin ve etkili şekilde kullanarak temel görevlerini geliştirerek sürdürme anlayışıyla ülkemizde bilim ve akademi kültürünün gelişimi ve TÜBA’nın kurumsallaşması bakımından önemli adımlar atmıştır. Bu kapsamda, Akademide stratejik yönetim anlayışının uygulanmasına başlanmış ve 5018 sayılı Kanunun yasal alt yapısını oluşturduğu kamuda stratejik planlamaya geçişin de etkisiyle; geçmiş dönem stratejik plan uygulamasından elde edilen tecrübeler ışığında titizlikle yürütülen hazırlık çalışmalarından sonra dördüncü dönem TÜBA Stratejik Planı (2024-2028) hazırlamıştır.

Akademi’nin gelecek beş yılına ışık tutan Stratejik Planın hazırlanmasında katkı sağlayan bütün paydaşlarımıza, bilim insanlarımıza, Akademi üyelerimize ve çalışanlarımıza teşekkür eder, Stratejik Planın Ülkemize ve Akademimize hayırlı ve yararlı olmasını dilerim.

Prof. Dr. Muzaffer ŞEKER

Akademi Başkanı

AMAÇ 1: Başarılı bilim insanlarını bilimsel liyakate dayalı olarak onurlandırmak, ödüllendirmek, takdir ve teşvik etmek ve gençleri bilim insanı olmaya özendirmek

AMAÇ 2: Bilim ve eğitim hayatında nitelikli insan kaynağının yetiştirilmesine, geliştirilmesine katkı sağlamak.

AMAÇ 3: Bilim, eğitim ve yenilikçilik politikalarının oluşturulmasına katkıda bulunmak, öncelikli ve önemli konularda kamu yönetimi ve kamuoyuna bilim temelli danışmanlık hizmeti sunmaya yönelik çalışmalar yapmak.

AMAÇ 4: Toplumda bilimsel yaklaşım ve düşüncenin yayılmasını sağlamak ve Türkçenin bilim ve eğitim dili olarak kullanımı ve geliştirilmesi için çalışmalar yapmak.

AMAÇ 5: Bilim tarihi mirasımızın günümüze aktarımı için faaliyetlerde bulunmak.

AMAÇ 6: Ülkemizi dünya bilim camiasında temsil etmek ve Türk bilim camiasının dünya ile etkileşimini ve iş birliğini bilim diplomasisi yoluyla geliştirmek.

AMAÇ 7: Akademimizin kurumsal yapısı ve stratejik yönetim ve uygulama kapasitesini yükseltmek.

Hedef 1.1: Dünya çapında başarılı olan bilim insanları seçilip ödüllendirilecektir.

Hedef 1.2: Üstün başarılara sahip genç bilim insanlarını seçme, ödüllendirme ve destekleme çalışmaları yapılacaktır.

Hedef 1.3: Üniversitelere yönelik nitelikli bilimsel Türkçe telif eserler ödüllendirilecektir.

Hedef 1.4: Türkiye’de milli teknolojinin geliştirilmesi amacıyla TEKNOFEST'in öncelikli alanları arasında sayılan konularda yapılan doktora tezleri ödüllendirilecektir.

Hedef 2.1: Bilim insanlarının akademik verilerinin dijital bir sisteme aktarılması sağlanacaktır.

Hedef 2.2: Akademi üyelerinin bilimsel çalışmaları desteklenecektir.

Hedef 2.3: Ülkemizin ihtiyaç duyduğu bilim insanlarının/araştırmacılarının yetişmesine ve bilimsel gelişme için özellikle belirlenmiş alanlarda gerek duyulan araştırıcı insan gücünün nicelik ve nitelik açısından yükselmesine destek olunacaktır.

Hedef 3.1: Lisansüstü ve genç araştırmacılara yönelik yaz okulu ve öğretmenlere yönelik bilim eğitimi programları düzenlenecektir.

Hedef 3.2: Bilim temelli danışmanlık konularına ilişkin çalışmalar sürdürülecektir. Dünya ve Türkiye gündeminde olağanüstü gelişmeler ile birlikte stratejik öneme sahip tematik alanlarda bilim temelli danışmanlık görevi kapsamında akademi konseyi kararıyla projeler geliştirilecek ve projeler kapsamında bilimsel toplantılar ile raporlamalar yapılacaktır.

Hedef 4.1: TÜBA öncülüğünde akademik ve süreli eserlerin yayımlanmasına devam edilecektir.

Hedef 4.2: Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü Programına devam edilecektir.

Hedef 5.1: Türk-İslam Bilim ve Kültür Mirasına ait eserleri bilim dünyasına kazandırılacaktır.

Hedef 5.2: Türklerin eğitim alanında ortaya koydukları birikimi bilimsel metotlarla inceleyerek günümüz dünyasının eğitim anlayışına katkıda bulunulması için çalışmalar yapılacaktır.

Hedef 6.1: Uluslararası ikili ve çoklu ilişkilerde etkin şekilde yer alınacaktır ve uluslararası toplantılara katılım sağlayarak, dünya bilim diplomasisi çerçevesinde diğer ülke akademileri ve çatı kuruluşlar ile ilişkiler geliştirilecektir.

Hedef 6.2: Yurt dışındaki yetkin akademisyen ve araştırmacılara yönelik ülkemizde tam veya kısmi zamanlı çalışma imkânlarının çeşitlendirilmesi, iş birlikleri ile ortak projeler geliştirilmesi sağlanacaktır.

Hedef 7.1: Genç bilim insanlarının Akademide temsil edilmesi ve karar alma süreçlerinde rol alması sağlanacaktır.

Hedef 7.2: Akademiye bağlı üye bilim insanı sayısını arttırılacak ve bilim disiplinlerinin sayısal olarak temsilinde eşitlik sağlanacaktır.

Hedef 7.3: Akademide nitelikli personel sayısı arttırılacak ve istihdam devamlılığı sağlanacaktır.

Hedef 7.4: Kurumsal stratejik yönetim süreçleri güçlendirilecektir.

Performans programı bir kamu idaresinin stratejik planında yer alan orta vadeli amaç ve hedeflerini yıllık dönemlere dönüştürür. Her yıl için hazırlanan program idarenin ilgili yıla ilişkin öncelikli stratejik amaç ve hedeflerini, performans hedeflerini, bu hedeflere ulaşmak için yürütecekleri faaliyetler ile bunların kaynak ihtiyacını ve performans göstergelerini içerir.

Kamu idareleri hesap verme sorumluluğu çerçevesinde, her yıl faaliyet raporu hazırlar. Faaliyet raporlarında idarenin teşkilat yapısı, kaynakları ile temel ilke ve politikalarına, stratejik plan ve performans programı uyarınca yürütülen faaliyet ve projelerine yer verilir. Performans programında yer alan performans ve bütçe hedef ve gerçekleşme durumu ile meydana gelen sapmaların nedenlerine, diğer performans bilgilerine ve bunlara ilişkin değerlendirmeler raporun esasını oluşturur. Aynı zamanda faaliyet raporunda orta ve uzun vadeli hedeflere ulaşılabilmesi sürecinde teşkilat yapısı, teknolojik kapasite gibi unsurlar açısından içsel bir durum değerlendirmesi yapılır. İdarenin üstün ve zayıf yanlarına ve idarenin faaliyet ve hedefleriyle ilgili gelecek yıllardaki öngörülerine yer verilir.

Türkiye Bilimler Akademisi faaliyet raporlarını aşağıda bulabilirsiniz: